خوب و بد شغل نظامی‌فروشی‌

برخی شغل‌ها از نظر تراکم، محدودیت دارند. نظامی‌فروشی یکی از همین شغل‌هاست؛ شغلی که در مشهد آمار مغازه‌هایش به‌ندرت از تعداد انگشتان دست تجاوز می‌کند.

محدوده چهارراه لشکر مشهد به دلیل فعالیت چند مغازه نظامی‌فروش، در این شغل شهرت پیدا کرده است، اما محل‌های دیگری هم هست که علاقه‌مندان با باز کردن مغازه‌ای، کاروکاسبی خوبی در آنجا به هم زده‌اند. پاساژ رحیمیان در خیابان نواب صفوی یکی از همین محل‌هاست. سری به تنها مغازه اتیکت و نظامی‌فروشی این خیابان زده‌ایم و برای معرفی این شغل، پای صحبت یکی از فروشنده‌هایش نشسته‌ایم.

حسین آرنده، کاسب ۳۵ ساله‌ای است که تحصیلاتش در مقطع سوم راهنمایی متوقف شده و با تجربه دوران کودکی و نوجوانی‌اش به‌خاطر کار کردن در کنار پدرش حاج‌محمد، از ۲۰ سالگی برای خودش مغازه‌ای دست‌وپا کرده است؛ مغازه‌ای که امروز تبدیل شده به مکانی با تمام تجهیزات موردنیاز نظامیان. از اتیکت لباس گرفته تا خود لباس، جوراب، پوتین، فانسخه، کمربند، اورکت و... نظامی.

۱۵ میلیون تومانِ کار راه‌انداز

آرنده، هفت برادر دارد که سه نفر از آن‌ها همچون خودش پا گذاشته‌اند جای پای پدر و شده‌اند نظامی‌فروش. پدر و برادران آرنده تا چند سال گذشته، قبل از اینکه معابر قدیمی منطقه ثامن به‌خاطر بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده خراب شوند، در کوچه حاج‌ابراهیم (شهید نواب صفوی ۱۰) همه با هم فعالیت می‌کردند، اما با خرید زمین‌های این محدوده توسط شهرداری، پدر و سه برادرش برای ادامه کارشان به خیابان سرخس کوچ کرده‌اند و حسین هم به نبش شارستان.

حسین آرنده از آن دست کاسبانی است که از کار نظامی‌فروشی بسیار راضی است و می‌خواهد با همین شغل، بازنشستگی را تجربه کند.

او که رضایت زیادی از کارش دارد، نظامی‌فروشی را به دیگران هم پیشنهاد می‌کند: نظامی‌فروشی برای افرادی که تحصیلات آن‌چنانی مثل من ندارند، شغل خوبی است، اما علاقه‌مندان باید بدانند که این شغل بسیار سخت است؛ چراکه کاسب هم باید خیاط باشد، هم فروشنده و از همه مهم‌تر خوش‌قول و پرسرعت.

آن‌طور که از سخنان او برمی‌آید، خیاطی در نظامی‌فروشی با خیاطی معمولی بازاری خیلی متفاوت است و یکی از تفاوت‌های آن داشتن سرعت عمل است؛ چراکه وقتی یک سرباز یا کادری لباسش را می‌آورد تا اندازه‌گیری کنند، باید در کمتر از چند دقیقه این کار را برایش انجام داد یا اگر اتیکت می‌خواهند، باید خیلی زود برایشان دوخت.

آرنده روز‌های آغاز کار خودش را با حداقل سرمایه که به ۵۰۰ هزار تومان هم نمی‌رسیده است، خوب به یاد دارد: زمان ورود من به این کار، سرمایه کمتری در مقایسه با امروز لازم بود و، چون از حمایت پدرم بهره‌مند بودم، با کمترین هزینه‌کرد این شغل را راه انداختم، اما امروز دست‌کم به ۱۵ میلیون تومان سرمایه نیاز است.

طبق گفته‌های او، این ۱۵ میلیون تومان فقط صرف خرید اجناس داخل مغازه شامل چرخ خیاطی، چرخ اتیکت‌دوز و کالا‌های موردنیاز دیگر می‌شود.

بهترین مکان کجاست؟

آرنده تا جایی که از اولین شغلش به یاد دارد، در منطقه ثامن مشغول نظامی‌فروشی بوده است و با گذشت ۱۵ سال امروز هم قصد ندارد محل کارش را عوض کند، اما وقتی حرف بهترین محل نظامی‌فروشی در مشهد به میان می‌آید، می‌گوید: چهارراه لشکر به دلیل شهرتی که در این زمینه پیدا کرده، بهترین محل راه‌اندازی این کسب‌وکار است.

ناگفته نماند که این نظامی‌فروش محله ما در زمان سربازی‌اش، اتیکت‌های لباس‌هایش را از چهارراه لشکر تهیه کرده بود. همچنین جالب است بدانید که مغازه اتیکت و نظامی‌فروشی آرنده تنها مغازه مجهز در اطراف حرم مطهر رضوی است که همه وسایل موردنیاز نظامیان در آن یافت می‌شود و حتی خود او برای نخستین‌بار در این محدوده، اتیکت‌دوزی نظامی را راه‌اندازی کرده است.

شنیدن حرف‌های سربازان و داشتن درآمد مناسب از خوبی‌هایی است که این کاسب برای کارش برمی‌شمارد

ضروری نبودن به‌کارگیری شاگرد

بیشتر کاسبان، حضور یک شاگرد در مغازه را از ضرورت‌های کاروکسب با درآمد بیشتر می‌دانند؛ موضوعی که آرنده در‌باره آن می‌گوید: در مغازه نظامی‌فروشی، ضرورتی به حضور و به‌کارگیری شاگرد نیست.

او باور دارد کسی که می‌خواهد وارد این کار شود، به‌دلیل اینکه نیاز به آموزش خیاطی و اتیکت‌دوزی دارد، باید دست‌کم دوسال شاگردی کند.

این کاسب منطقه ما خودش کار نظامی‌فروشی را از پدرش آموخته است و حال به علی‌رضا تنها پسرش که بیشتر از ۱۰ سال ندارد، تعدادی از مراحل کار را آموخته و حتی اتیکت‌دوزی را نیز به او یاد داده است و در روز‌های تعطیل به عنوان کمک‌دست و شاگرد از حضور او استفاده می‌کند.

خوب و بد اتیکت و نظامی‌فروشی

تنها بدی این شغل که آرنده از آن یاد می‌کند، در این خلاصه می‌شود که گاه سرش خیلی شلوغ می‌شود: برخی اوقات دو تا سه ساعت بیکار هستم و گاهی اوقات هم ۱۰ سرباز می‌ریزند روی سرم که باید به همه آن‌ها جواب بدهم و همین موضوع تنها بدی این کار است. تمیز بودن کار، سروکار داشتن با افراد مختلف، شنیدن حرف‌های سربازان و داشتن درآمد خوب و به‌روز از خوبی‌هایی است که این کاسب برای کارش برمی‌شمارد.

جویای نحوه فروش لباس‌های نظامی می‌شویم که آرنده می‌گوید: از آنجایی که لباس نظامی را نمی‌شود به هرکسی فروخت، افرادی که برای تهیه این لباس به مغازه‌ام مراجعه کنند، اگر بشناسمشان که بیشتر اوقات هم همین‌طور است، لباس را تحویل می‌دهم، اما اگر شناختی از آن‌ها نداشته باشم، اول کارت شناسایی‌شان را طلب می‌کنم.

سربازان برایم سوغات می‌آورند

آرنده می‌گوید که از دیدن سربازان خوشحال می‌شود و خیلی اوقات هم برای آن‌ها کار‌هایی انجام می‌دهد: همراه داشتن تلفن همراه در پادگان ممنوع است.

از همین‌رو سربازان شهرستانی که به مغازه‌ام مراجعه می‌کنند، تلفن همراهشان را به رسم امانت، به من می‌سپرند و من هم تا مراجعه بعدی‌شان، از آن نگهداری می‌کنم که بابت همین کار خیلی از آن‌هایی که به قول معروف بامعرفت هستند، از شهرشان برایم سوغات می‌فرستند؛ از گز اصفهان گرفته تا شیره خرمای بم، پسته خاش، نان‌برنجی کرمانشاه و...

* این گزارش  پنجشنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۳ در شماره ۱۲۱  شهرآرا محله منطقه ثامن چاپ شده است.